DOĞRU ANTİBİOTİK KULLANIM İLKELERİ
Antibiyotikler belki de en sık kullandığımız ilaçlar. Ama bunları ne kadar yerinde kullanıyoruz? Vücudumuz antibiyotiğe dirençli mi ? Grip antibiyotikle düzelir mi?
Antibiyotik nedir?
Antibiyotikler bakteri türündeki mikropları , üremelerini durdurarak veya öldürerek etkisiz hale getiren ilaçlardır. Yerine göre kullanıldıklarında faydalı ama yersiz kullanıldıklarında zararlı olabilecek ilaçlardır. Doktor tavsiyesi dışında yaygın olarak gereksiz , yerinde olmadan veya yetersiz doz veya sürede kullanılmaktadırlar.
Kültür ve antibiogram nedir?
Kültür hastalık bölgesinden alınan ve içinde mikrop olduğu düşünülen örneğin ( boğazdan alınan sürüntü veya idrar gibi bir besin ortamına konularak mikrobun üremesinin temin edilmesidir . Antibiogram ise üreyen bu mikroba karşı etkili antibiyotiğin tespitidir.
Antibiyotikler nerelerde kullanılabilirler ?
Antibiyotikler sadece bakteri türü mikroplara karşı etkilidirler . Bunun dışındaki virüs tipindeki mikroplarla meydana gelen nezle , grip , düşük ateşle seyreden boğaz ağrısı , kabakulak , kızamık gibi hastalıklarda kullanılmaları tedavi edici değildir ve doktorunuzun uygun gördüğü hastalığa özel durumlar haricinde kullanılmaları gereksizdir. Antibiyotik kullanımı için hastalık sebebinin bakteri olduğu bilinmeli bu tetkik ile veya klinik tecrübe ile anlaşılmalıdır. Genel olarak ateş olması ve ateşin yüksek olması bir ölçü olarak kabul edilebilirse de bunu hekim olmayan kişilerin değerlendirmesi her zaman isabetli olmayabilir. Bakteri ile oluşan enfeksiyonlar genel kural olarak yüksek ateş belirtisi verirken virüsler ile oluşan enfeksiyonlarda hafif ateş görülür. Fakat bu her zaman geçerli bir kural değildir.
Antibiyotikler nerelerde kullanılmamalıdırlar?
Antibiyotikler belli bir antibiyotiğe karşı alerji var ise kullanılmamalı veya hekim kontrolünde kullanılmalıdır . Aksi halde tıbbi müdahale gerektirecek yan etkiler ortaya çıkabilir.
Bunun dışında böbrek ve karaciğer hastalarında çok dikkatli ve mümkün ise hekim kontrolünde kullanılmalıdırlar. Bu kişilerde ilacın vücutta birikmesi ile ortaya çıkabilecek yan etkiler görülebilir ve tıbbi müdahale gerekebilir.
Mikroplar antibiyotiğe dirençli hale gelir mi ?
Evet . Sık ve yaygın kullanılan antibiyotiklerin bazılarına karşı bakteriler savunma oluşturur ve bu bakterilere karşı o antibiyotikler yetersiz etkili veya etkisiz olurlar. Fakat bu direnç uzun bir sürede oluşur ve bir bölgedeki bakteriler arasında yavaş yavaş yayılır. Bu nedenle mikrobun antibiyotiğe karşı direnci değişik kişilerde değişik miktarlarda olmaz . Bir antibiyotiği uzun süreli veya sık kullanmak ile kişide var olduğu düşünülen mikrop dirençli hale gelmez . Dirençli olan bakterilere karşı ekseriyetle daha kuvvetli veya enjeksiyon şeklindeki antibiyotiklerle tedavi uygulanır . Az sayıdaki bazı dirençli bakterilere karşı etkili antibiyotik yoktur.
Antibiyotiği ne zaman kullanmam doğru olur?
Antibiyotiğin her hastalığı tedavi edeceğini düşünmek yanlıştır. Özellikle virüslerle meydana gelen nezle ve soğuk algınlığında antibiyotik faydasızdır. En iyi tedavi basit ağrı kesici ve ateş düşürücülerle hastalığı istirahat ederek geçirmektir. Grip hastalığını oluşturan mikrobu öldürecek antibiyotik mevcut değildir. Eğer grip 10 günden fazla sürerse doktora başvurulmalıdır. (Grip sonrası sarı-yeşil burun akıntısı sinüzit göstergesi olabilir. )
Öksürükte etken seyrek olarak bakterilerdir bu sebeple hemen antibiyotiğe sarılmak yanlıştır. Ekseriyetle antibiyotik faydasız olacaktır Yüksek ateş , yan ağrısı , balgamlı öksürük durumunda doktora başvurmak gereklidir . Çünkü bunlar enfeksiyon belirtisidir. Ve sizin seçeceğiniz antibiyotikler ile tedavi olmayan bir hastalığın belirtisi olabilir.
Boğaz ağrısı (farenjit ) ekseriyetle virüsler ile meydana gelirler ve antibiyotik kullanımı gereksizdir. Bunun yanında bademciklerin ateşli iltihaplarında antibiyotik kullanılması gerekli olabilir.
Antibiyotik ne şekilde kullanılmalıdır?
Antibiyotik kullanımında en önemli husus uygun antibiyotiğin seçimidir. Bu seçimi doktorunuza bırakınız . En azından mümkün ise doktorunuzu arayarak uygun antibiyotiğin seçimini ona bırakınız .
Antibiyotiği muhakkak uygun dozda ve yeterli sürede kullanınız . Bir veya iki dozluk kullanımlar özel doz ayarlamalı ilaçlar dışında tıbbi olarak kesinlikle faydasızdır . Çünkü ilacın etkili olması için düzenli ve yeterli miktarda alınarak kanda belli bir doza ulaşması lazımdır.
Antibiyotik kullanırken başka nelere dikkat etmelidir?
Antibiyotik kullanımı sırasında alerji , mide ağrısı veya ishal diğer ilaçlara göre daha sık görülen yan yan etkilerdir. Böyle bir durumda ilacı doktorunuza danışmadan kesmeyiniz. Bu yan etkilerin bir çoğu ek ilaçlarla giderilebilir veya hastalığınızın bir başka belirtisi olabilir.
Çocuklarda doz ayarlaması çok daha hassas ve hastalığın belirtileri ekseriyetle belirsiz olduğu için mecbur kalmadıkça doktorunuza danışmadan ilaç kullanmayınız . Bazı enjeksiyon şeklindeki ilaçlar nadiren de olsa hayati tehlike arz edecek veya acil müdahale gerektirecek yan etkilere sebep olabilirler . Bu nedenle sağlık kurumları dışında enjeksiyon şeklinde antibiyotik almayınız .
ÇÖLYAK HASTALIĞI YAYGINLAŞIYOR DOMUZ GRİBİ NEDİR?